Afife Jale. Afife Jale 1902’de Kadıköy’de doğmuş, 24 Temmuz 1941 vefat etmiştir. Türk tiyatrosunda sahneye çıkan ilk Müslüman kadın tiyatro oyuncusudur.

Afife Jale’nin Hayatı

İlk Türk kadın tiyatro sanatçısı olarak ün yapan Afife Jale, çok çileli bir hayat sürmüştür. Çünkü yaşadığı dönemde sanata ve sanatçıya karşı kontrolsüz bir ön yargı ve acımasızlık söz konusudur. Şimdilerde  ‘sanatçıyım’ diye ortaya çıkan bayanların geçmişle kıyaslanması dahi mümkün değildir. Çünkü 100 yıl öncesinden bahsediyoruz. O dönemde kadının bırakın sahneyi, sokağa çıkmasına bile asla izin verilmiyordu.

Mustafa Kemal Atatürk’ün cumhurbaşkanı olmasıyla, beraberinde cumhuriyetle birlikte başlar Türk kadınının özgür olarak sahneye çıkışı.

Öncesinde iç içe geçmiş trajik ve ilginç bir öykü vardır. Trajik bir öyküsü olan Afife Jale,  1919 un Osmanlısındaki ilk Türk ve Müslüman bir kadının sahneye çıkmasıdır.

Kadın oyuncuların sadece gayrimüslimlerden seçildiği bir dönemde ‘yamalar’ adlı oyunda rol alan Afife Jale, sahneye korkusuzca çıkar, yasağa ve ailesini inat. Afife Jale sahneye çıkar, oyunu tamamlar ve o gece zaptiyelere yakalanmamak için sırra kadem basar. Nereye gittiğini artık kimse bilmemektedir. Sahnenin tozunu yuttuğu için yine fazla uzaklaşamaz, kendini sahnede bulur, ikinci oyunda yakalanmaktan kurtulamaz.

 Sahneden alıp götürülür, karakolda ve ailesinden yadırganarak, ayıplanarak, dışlanarak hakarete uğrar, çok sevdiği tiyatrodan koparıldığı için çok üzülür, içine kapanır sağlığı bozulur ve kötü alışkanlıklara… morfine bağlı kalır. Yüzyılın büyük bestecisi Selahattin Pınar’la evlenir, kısa sürer ve sonunda ayrılır ve adına yazılan ‘nereden sevdim o zalim kadını’ ya da ‘huysuz ve tatlı kadın’ en çok sevilen şarkılar arasında yer alır. Sonrasında yalnızlık, çaresizlik ve kaçınılmaz son; Bakırköy Akıl Hastanesinde kendini bulur.

İç burkan bu acıklı hayat öyküsü günümüz kadın tiyatro sanatçılarına kamçılayıcı bir örnek olarak durmalı ve yaptıkları işin geçmişte ne denli zor olduğunu unutmasınlar. Afife Jale’yi rahmetle yad ediyoruz. Nur içinde yatsın.