ATATÜRK’ÜN EMRİYLE SAHNEYE ÇIKAN İLK KADIN TİYATRO SANATÇISI Tiyatromuzun ilk Türk Müslüman kadını Bedia Muvahhit’in hayatı Afife Jale gibi kötü sonla bitmez, tam tersine mutlu sonla biten bir kadın hikayesi olarak karşımıza çıkar. 70 yıl süren tiyatro hayatı Bedia Muvahhit’i ilk sahneye çıkışı oldukça da çok ilginçtir. Cumhuriyetin kuruluşundan 1, 2 ay önce şehir tiyatroları […]
ATATÜRK’ÜN EMRİYLE SAHNEYE ÇIKAN İLK KADIN TİYATRO SANATÇISI
Tiyatromuzun ilk Türk Müslüman kadını Bedia Muvahhit’in hayatı Afife Jale gibi kötü sonla bitmez, tam tersine mutlu sonla biten bir kadın hikayesi olarak karşımıza çıkar. 70 yıl süren tiyatro hayatı Bedia Muvahhit’i ilk sahneye çıkışı oldukça da çok ilginçtir.
Cumhuriyetin kuruluşundan 1, 2 ay önce şehir tiyatroları İzmir turnesinde iken galaya Başkumandan Mustafa Kemal Atatürk de şeref vermesini arzu eden ekip, doğruca misafir olarak aldığı konağa gidip oyunlarına izlemesi için davete ederler. Sanatçıları kapıda karşılayan ve her biri ile tek tek ilgilenen Mustafa Kemal kadroyu merak eder ve kadroda kadın olup olmadığını sorar. Bir Türk kadınının sahneye çıkması gerektiğini söyler, oyuncular arasında bulunan Vasfi Rıza Zobu yönetmen beyin tiyatro meraklısı eşi Bedia Muvahhit’i işaret ederek onun oynamasına tavsiye eder. Gazi’de gülümseyerek hemen onaylar, oynarsa ben de gelip izleyeceğim der. Gelir temsili ziyaret eder ve temsil büyük bir başarı ve mutlulukla sona erer.
Atatürk’ün emriyle sahneye çıkan ilk kadın Türk tiyatrocu Bedia Muvahhit’tır. Daha sonra tiyatrodan sinemaya da geçen nihayet cumhuriyetimizin ilk yıllarını anlatan ‘ateşten gömlek’ adlı filmde rol alarak ününe ün katmıştır. Bedia Muvahhit, Afife Jale’nin yaşadığı zorlukları fazla yaşamamıştır. Sebebi ise Atatürk’ün ricası ile sanat hayatına başladığı ve desteklediğini için gittiğin yerlerde fazla tepki görmemiş tam tersine desteklenmiş yüreklendirir. Bu sebeple de sinemanın tuzunu yutar.
Emektar bir kadın sinema sanatçımız olarak kabul edilmektedir. Kendisi de bu duygu düşüncelerini aynen dile getirmektedir. Onun için Atatürk’ün ricası bir emir olarak telakki edilmiş, Bedia Muvahhit Türk kadınına sinemada ve görsel sanatlarda çalışmanın önünü açmıştır, diyebiliriz. Tiyatro ve sinemada Bedia Muvahhit, Afife Jale’nin yaktığı meşale yanmaya devam ediyor.
Babası Şekip Bey, annesi Refika Hanım, eşi Ahmet Refet Muvahhit olan ünlü sanatçı Bedia muvahhit çok yönlü bir insandır. Adına birçok mekana ismi verilmiştir. Adına posta pulu çıkarılmıştır. Hakkında oldukça fazla yazı yazılmıştır. Yine sanatçı adına farklı projeler oluşturulmuş senaryo projesi belgeseller, büst gibi çalışmalarla adı yaşatılmak istenmiştir. Peki, Bedia Muvahhit kimdir?
Çevirmen, öğretmen, tiyatro sanatçısı, sinema sanatçısı gibi birçok özelliği bulunan ilk Müslüman kadın sanatçı ünvanlı bu hanımefendi 1897 yılında dünyaya gelmiştir. İstanbul’da Doğan bu değerli insan 1994 yılında hayata gözlerini yummuştur.
Adına oldukça fazla ödül düzenlenmiş, yazı yazılmış, projeler oluşturulmuş sinema, tiyatro sanatçısı Bedia Muvahhit çoğu insan tarafından günümüzde bilinmemektedir. Osmanlı imparatorluğu döneminde kadınların henüz memur olarak çalışmadığı yıllarda ilk kadın memur olma özelliği de taşımaktadır.
Yabancı dil bilgisi güçlü olan sanatçı yabancı dilden Türkçeye çeviriler de yapmıştır. Özellikle oyunları Türkçeye uyarlayarak sinemamıza katkı sağlamıştır.
1981 yılında Atatürk sanat armağanı ödülünü almaya hak kazandı. 1987 ılında devlet sanatçısı olma unvanını elde etti. 1988 yılında İstanbul Sinema Günleri Altın Lale ödüllerini aldı. 1993 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Bedia Muvahhit 70 Sanat Yılı kutlamaları yapıldı.
Kadıköy Terakki mektebinde başladığı eğitimini Fransa’da Notre Dame de Sion Lisesi’nde devam ettirdi.
Ateşten Gömlek (1923)
İstanbul Sokaklarında (1931)
Karım Beni Aldatırsa (1933)
Beklenen Şarkı (1953)
Paydos (1954)
Yaşlı Gözler (1955)
Son Beste (1955)
Gülmeyen Yüzler (1955)
Çapkınlar (1961)
Gönül Ferman Dinlemez (1962)
Bir Gecelik Gelin (1962)
Belalı Torun (1962)
Barut Fıçısı (1963)
Genç Kızlar (1963)
İstanbul Kaldırımları (1964)
Kaynana Zırıltısı (1964)
Manyaklar Köşkü (1964)
Gençlik Rüzgarı (1964)
Halk Çocuğu (1964)
Anasının Kuzusu (1964)
Gel Barışalım (1964)
Sarı Kızla Kopuk Ahmet (1964)
Hizmetçi Dediğin Böyle Olur (1964)
Hep O Şarkı (1965)
Sevinç Gözyaşları (1965)
Bozuk Düzen (1966)
Aşkın Gözyaşları (1966)
Çalıkuşu (1966)
Sokak Kızı (1966)
O Kadın (1966)
Sevgilim Artist Olunca (1966)
Şoförün Kızı (1966)
Evlat Uğruna (1967)
Sen Benimsin (1967)
Zehirli Hayat (1967)
Dünyanın En Güzel Kadını (1968)
Katip (1968)
Ateşli Çingene (1969)
Esmerin Tadı Sarışının Adı (1969)
Lekeli Melek (1969)
Son Mektup (1969)
Tatlı Sevgilim (1969)
Yumurcak (1970)
Ceza Kanunu
Hisse-i Şayia
Taş Parçası
Aktör Kin
Yorgaki Dandini
Hamlet
Devlet Kuşu
On İkinci Gece
Matmazel Julie
Aynaroz Kadısı
Hortlaklar
Mürai
Tersine Akan Nehir
Bir Kavuk Devrildi
Venedik Taciri
Fermanlı Deli Hazretleri
Mum Söndü
Bir Ölü Evi
Otello
Kafes Arkasında
Kafatası
Lüküs Hayat
Yarasa
Müfettiş
Saz-Caz, Mırnav
Ayaktakımı Arasında
Tebeşir Dairesi
Ahududu
Küçük Şehir
Oyun İçinde Oyun
Deli Saraylı
Kibarlık Budalası
Sana Rey Veriyorum
Deli Dolu
Suç ve Ceza
Çifte Keramet
Dama Çıkmış Bir Güzel
Gecikenler
Bir önceki yazımız olan Berbat 2 Buluş; Cips ve Cola başlıklı makalemizde Cola nasıl bulundu?, George Crum ve Patates cipsi nasıl icat edildi? hakkında bilgiler verilmektedir.